چهار دهه خاطرات صحنه-۵۴؛
کسی نیست همه داستان ها را به یاد آورد؟
به گزارش مجله سرگرمی، نمایش کسی نیست همه داستان ها را به یاد آورد جزو نمایش های تجربی بود که در اوایل دهه 80 و 90 به کارگردانی زنده یاد رضا حداد به صحنه رفت و مورد بحث و تبادل نظر اهالی تئاتر قرار گرفت.
خبرگزاری مهر -گروه هنر-آروین موذن زاده؛ ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و با سپری کردن بیش از ۴ دهه پا به قرنی تازه گذاشت؛ در این عمر سپری شده ۴۴ ساله، آثار مختلفی با مطالبی متنوع از دفاع مقدسی، دینی، کمدی، اجتماعی و … تولید و در سالن های تئاتر به صحنه رفتند. تعدادی از این آثار بسیار جریان ساز بودند و برخی آثار خاطره انگیز و پرمخاطب.
شاید خالی از لطف نباشد مروری داشته باشیم بر آثاری که طی دهه های ۶۰، ۷۰، ۸۰ و ۹۰ تولید و اجرا شدند، روندی که این آثار برای تمرین و تولید طی کردند، گروهی که در تولید و اجرای اثر حضور داشتند و دیدن تصاویر این اجراها شامل عکس یا فیلم.
از این رو در گروه هنر تصمیم بر این شد که از شروع سال ۱۴۰۰ با جمع آوری اطلاعات مختلف اجراهای ۴ دهه گذشته، مروری بر تولیدات تئاتر ایران در این بازه زمانی داشته باشیم که این گزارش ها تا نیمه سال ۱۴۰۱ ادامه یافت و پس از وقفه ای چند ماهه قرار بر این است که از شروع سال ۱۴۰۲ این روند مجدداً ادامه پیدا کند.
از این رو در پنجاه و چهارمین گام از مرور «چهار دهه خاطرات صحنه» سراغ نمایش «کسی نیست همه داستان ها را به یاد آورد» نوشته محمد چرمشیر و کارگردانی زنده یاد رضا حداد رفته ایم.
رضا حداد از کارگردان های شناخته شده تئاتر ایران، موسس تماشاخانه آفتاب و عضو هیات موسس و مدیرعامل هلدینگ گروه ارتباطی شبکه آفتاب که یکی از شرکت های تبلیغاتی ایران است، جمعه ۲۹ اردیبهشت ماه به سبب ایست قلبی فوت کرد و امروز که این گزارش منتشر می شود مراسم یادبودی برای این هنرمند در مسجد بلال صدا و سیما انجام می شود. مرگ ناباورانه حداد در سن ۵۴ سالگی خیلی از همکاران و دوستانش را در بهت و حیرت فرو برد و جامعه تئاتری را هم از حضور هنرمندی حمایتگر و همراه که در طول دو دهه گذشته با همراهی آتیلا پسیانی و محمد چرمشیر فضاسازی آوانگارد و تجربه گرایانه ای را در تئاتر ایران گسترش داده بود، محروم کرد.
این هنرمند که فعالیت خودرا از دهه ۶۰ آغاز نموده بود از اوائل دهه ۸۰ به نامی شناخته شده در بین علاقه مندان به هنرهای نمایشی و جامعه تئاتر تبدیل شد. رضا حداد در طول دوران فعالیتش همکاری تنگاتنگی با محمد چرمشیر نمایشنامه نویس شناخته شده تئاتر ایران داشت و شاید بتوان گفت چرمشیر نخستین تجربیاتش در نگارش متون تجربه گرا و به دور از قواعد کلاسیک نمایشنامه نویسی را در آثاری که برای رضا حداد نوشت، به سرانجام رساند.
رضا حداد همچون نخستین کارگردان هایی بود که پای سرمایه گذار و حامی مالی را به تئاتر ایران باز کرد و نمایش های «بیگ پروداکشن» با حضور بازیگران سینما و موسیقی همچون مهناز افشار، سیامک انصاری، روزبه بمانی و تصویرسازی های ویژوال در اجرا … را به صحنه برد.
«کسی نیست همه داستان ها را به یاد آورد»، «با دهان بند سکوت»، «مکاشفه در باب یک مهمانی خاموش»، «آمدم نبودید رفتیم»، «کابوس های خنده دار برای شب و چندتایی هم برای روز» و «کشتن کفتر چاهی» همچون نمایش هایی بود که زنده یاد حداد در طول دوران حیاتش به صحنه برد که به جز نمایش «مکاشفه در باب یک مهمانی خاموش» که نوشته آتیلا پسیانی بود بقیه آثار با همکاری محمد چرمشیر شکل گرفته بودند.
حداد در سال ۸۲ نمایش «کسی نیست همه داستان ها به یاد آورد» را با بازی سیامک انصاری، لیلی رشیدی، سیامک صفری، برزو ارجمند، شبنم فرشادجو، انوشیروان فاطمی، هاله گرجی، رزیتا فضایی، امید صنعی، مهدی شجاع، کینوش ایزدی در سالن قشقایی مجموعه تئاتر شهر به صحنه برد که با واکنش های ضد و نقیضی روبرو شد. در آن دوران مخاطبان و البته خیلی از اهالی تئاتر هنوز به دیدن چنین آثاری عادت نکرده بودند و الگوی کلاسیک روایت داستان را بیش از پرداخت غیردراماتیک و ضدقصه می پسندیدند.
در هر حال با وجود گاردی که در آن مقطع زمانی نسبت به اجراهای تجربی وجود داشت، این شیوه نگارش متن و اجرا این روزها تبدیل به جزئی جدایی ناپذیر از تجربیات تئاتری هنرمندان ایرانی و مخصوصاً نسل جوان تبدیل گشته و دیگر مخاطبی با دیدن نمایش هایی با فضاسازی نامتعارف روی صحنه تئاتر، متعجب که نمی شود هیچ بلکه دیدن چنین آثاری بیش از نمایش های واقع گرایانه یا شیوه روایت کلاسیک مورد استقبال قرار می گیرد.
وقتی به گذشته برمی گردیم و واکنش منفی تعدادی از منتقدان و تماشاگران به چنین تجربیاتی را در تئاتر مرور و با اجراهای به اصطلاح تجربی تعدادی از هنرمندان تئاتر امروز مقایسه می نماییم به این نکته پی می بریم که تجربیات ابتدایی نسل گذشته در پرداختن به تئاتر غیرمرسوم و آوانگارد که به تئاتر تجربی شهرت پیدا کرد به سبب دانش و تجربه ای که پشت هنرمندان مشتاق این حوزه وجود داشت آثاری پرمغزتر و جذاب تر از نمایش های امروزی هستند که بدون پژوهش، تحقیق و آموزش، نام هر تجربه نامتعارفی را تئاتر تجربی می گذارند.
حداد در سال ۹۳ تصمیم گرفت دست به بازتولید نمایش «کسی نیست که همه داستان ها را به یاد آورد» بزند. او این نمایش را با تغییراتی در گروه بازیگران در سالن سمندریان تماشاخانه ایرانشهر به صحنه برد که البته این دفعه واکنش های به اجرا متفاوت از ۱۱ سال قبل بود. البته در این فاصله حداد نمایش را در جشنواره های معتبر بین المللی و تعدادی از کشورهای اروپایی نیز به صحنه برده بود؛ حضور در جشنواره های تئاتر «لائوکن» هامبورگ (۲۰۰۳)، «فیتوک کازای» مراکش (۲۰۰۷) و نیز «هانوفر» (۲۰۰۷) همچون اجراهای بین المللی این اثر نمایشی هستند.
نمایش «کسی نیست همه داستان ها را به یاد بیاورد» از داستان های به هم پیوسته تشکیل شده و روایت ساختمانی را که در بن بست ملک آتش گرفته و افرادی که با این واقعه در ارتباط هستند به تصویر می کشد. «زاپاس»، «یک کودکانه شنگول»، «مرد کهر را بنگر…»، «هنوز هم مادر، مادر است آقای برشت»، «چت»، «درد می کشم پس هستم»، «لیلی و مجنون» و… عنوان تعدادی از صحنه های این نمایش است که در نمایشنامه چرمشیر با این عناوین از هم جدا شده اند.
محمد چرمشیر در نشست رسانه ای نمایش با بیان این که برای اجرای دوباره تغییری در متن نمایشنامه به وجود نیاورده است، درباره ی دلائل بازتولید نمایش اظهار داشت: ما به سراغ بازتولید این نمایش رفتیم چون در طول این سال ها، افراد جدیدی به تئاتر پیوستند که احیانا با پیشینه تئاتر ما غریبه هستند. فکر کردیم بهتر است گذری به گذشته داشته باشیم تا جوانان این را درک کنند که ما تجربه های زیادی را پشت سر گذاشتیم و همه آنچه هم اکنون داریم ناگهان به وجود نیامده اند. می خواستیم از همین طریق کاری نماییم تا نسل های جدید تاریخ تئاتر ما را یاد بگیرند و آنرا به خاطر بسپرند.
چرمشیر در ادامه عنوان کرد: ۱۰ سال قبل برای نخستین بار در این نمایش تکه های نمایشی متفاوتی کنار هم قرار گرفته بودند که بعد در یک زنجیره داستانی کنار هم مستقر شدند. این تجربه جدید در آن سال، بعدها در نوشته های خیلی از جوان ها به شکل الگو تکرار شد. در حقیقت این بازتولید بازگشت به نقطه آغازین نگارش چنین نمایشنامه هایی است.
حداد نیز در تکمیل حرف های چرمشیر درباره ی بازتولید نمایش تصریح کرد: در آن زمان، نمایش «کسی نیست همه داستان ها را به یادآورد» تنها هزار و دویست نفر مخاطب داشت و افراد زیادی بودند که این نمایش را ندیده اند. من احساس می کنم این نمایش قابلیت بیشتری دارد و با مخاطبان بیشتری باید حرف بزند. همین طور از آن جایی که هنوز به نظرم ساخت و شکل نمایش تازگی دارد، خیلی تغییری در آن اتفاق نیفتاده است.
وی افزود: به جز این، دوست داشتم تماشاگرانی که کار من را دنبال می کنند، مسیرم را که از این نمایش و پس از کار کردن با هنرمندانی چون محمد چرمشیر، آتیلا پسیانی و فرهاد مهندس پور شروع و به نمایش «کابوس های خنده دار برای شب و چندتایی هم برای روز» ختم شد، بهتر بشناسند بدین جهت برای دور جدید فعالیت هایم به این نتیجه رسیدم بهتر است با اجرای «کسی نیست همه داستان ها را به یاد آورد» باردیگر این ارتباط را با تماشاگرم داشته باشم.
حداد در گفتگویی که زمان اجرای نمایش با سامانه تیوال داشت درباره ی شیوه اجرائی نمایش و فضاسازی ابزورد و انتزاعی که در هر اپیزود وجود دارد، بیان کرد: تلاش کردم که اجرای متفاوتی از متن چرمشیر داشته باشم و از سبک و سیاق رئالیستی فاصله بگیرم. اگر متن را بخوانید تصوری از اجرائی که می بینید به شما نمی دهد. البته معتقدم این نمایشنامه یکی از بهترین نمایشنامه های محمد چرمشیر است که در آن هیچ توضیح صحنه و پیشنهادی به کارگردان برای اجرا نمی دهد و به نظرم هر کارگردانی می تواند این نمایشنامه را به گونه های مختلفی اجرا نماید.
سیامک انصاری، برزو ارجمند، نیما انصافیان، روزبه بمانی، ستاره پسیانی، خسرو پسیانی، امیر جنانی، لیلی رشیدی، داریوش فائزی، شبنم فرشادجو، هاله گرجی و امین موحدی پور در اجرای سال ۹۳ این اثر نمایشی به عنوان بازیگر روی صحنه رفتند.
منبع: newsfun.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب